Không giấu gì các bạn đã và đang đọc những bài viết của tôi trên trang blog này về một sự thật đó là tôi rất thích chơi game và công việc phát triển game. Một điểm khiến tôi rất thích công việc phát triển game đó là cảm giác sung sướng khi hiện thực hóa một ý tưởng nào đó trong đầu thành một ứng dụng game mà người khác có thể trải nghiệm được. Tôi nghĩ đây có lẽ là cách giao tiếp chính của tôi với những người xung quanh, bạn chơi game tôi thiết kế và tạo ra, bạn sẽ hiểu hơn về tâm hồn của một người thiết kế game, đó chính là tôi. Những ý tưởng về việc đưa văn hóa, lịch sử, đời sống của người Việt Nam vào trong game đã nhen nhóm trong đầu tôi từ thời còn sinh viên, nhưng vì hạn chế nhiều mặt về trình độ, kiến thức và nhận thức thời điểm đó, nên phần lớn thời gian trẻ trung sung sức nhất của mình tôi tập trung vào việc phát triển kỹ năng và học hỏi nhiều hơn.
Tôi đã từng tham gia vài cuộc thi game jam trước đây để thử sức mình và học hỏi từ các bạn dự thi khác, cảm giác cũng khá vui vì may mắn nhận được vài phần thưởng nhỏ. Nếu các bạn chưa biết game jam là gì, tôi xin giải thích ngắn gọn như sau. Game jam là một thử thách thiết kế và tạo ra một trò chơi có thể là trò chơi điện tử, trò chơi truyền thống, v.v... về một chủ đề nào đó với các ràng buộc về thời gian, nghệ thuật, công nghệ, tính năng, âm thanh, v.v... do người tổ chức quy định. Thử thách lớn nhất trong game jam chính là tạo ra một trò chơi trong thời gian cực kỳ ngắn từ 16 tiếng cho đến 2 tuần, bạn sẽ phải suy nghĩ tìm cách thiết kế để người chơi hiểu được chủ đề bạn muốn thể hiện trong game. Sau thời gian quy định, game của những người tham gia (gọi là jammer) được ban giám khảo đánh giá và chấm điểm. Quy mô của game jam có thể là ở địa phương trong phạm vi vài người hoặc ở cấp độ toàn cầu, với sự tham gia của nhiều người ở các nước trên thế giới. Đó là tóm tắt về game jam, bây giờ quay trở lại câu chuyện của tôi.
Cách đây hơn hai tuần, tình cờ tôi đọc được thông báo của đại sứ quán Mỹ về một cuộc thi game jam ở cấp độ toàn cầu (global) với chủ đề bảo tồn văn hóa. Chủ đề phù hợp với những ý tưởng tôi ấp ủ từ lâu, nên tôi đã đăng ký tham gia. Thời gian giới hạn để tạo game là hai tuần, khác với những lần tham gia trước đây, tôi quyết định sẽ dự thi một mình mà không kèm theo đồng đội nào. Tôi muốn thử cảm giác một mình thiết kế, lập trình, tạo mô hình 3D, chuyển động, hiệu ứng, v.v... để kiểm tra kỹ năng của bản thân.
Quy mô của cuộc thi lần này có khoảng 442 người tham gia và 112 bài dự thi trên toàn thế giới. Thông tin cụ thể ban tổ chức sẽ tiết lộ sau khi họ hoàn thành công việc thống kê. Theo quan sát cá nhân của tôi thì Algeria là nước có nhiều nhóm dự thi nhất. Tôi cũng đã muốn kết nối với các bạn dự thi đến từ Việt Nam, nhưng có lẽ tôi là người Việt Nam duy nhất dự thi. Có thể là các bạn phát triển game ở Việt Nam đang bận rộn chạy theo trào lưu làm game NFT để kiếm tiền chăm lo cuộc sống, nên không có nhiều người hứng thú với những cuộc thi game jam giao lưu trao đổi văn hóa vui vẻ thuần túy. Phải nói thêm là những thử thách game jam như thế này sẽ lấy đi kha khá thời gian, công sức của bạn mà không mang lại cho bạn lợi ích gì nhiều về tiền bạc ngoài niềm vui đơn thuần của việc sáng tạo và phát triển game, nên đây cũng là điều dễ hiểu khi nó kém hấp dẫn với nhiều người Việt Nam tại thời điểm này.
Thực ra việc thi đấu một mình cũng mang cho tôi nhiều lợi thế đó là quy trình ra quyết định thiết kế cực kỳ nhanh, vì thật dễ dàng khi phải tự mình đấu tranh đưa ra quyết định với chính bản thân mình. Tôi tiết kiệm được khá nhiều thời gian từ khâu ý tưởng cho đến hiện thực hóa và tìm kiếm công cụ phù hợp. Điểm bất lợi là việc triển khai phần hình ảnh, âm thanh, nghệ thuật bị hạn chế so với các đội khác đông người hơn, cụ thể là tôi khá ấn tượng với một game do các bạn đến từ Brazil tạo ra khi họ thể hiện nền văn hóa bản địa của mình bằng hình ảnh và âm thanh hết sức trọn vẹn, với đội ngũ năm người và trong vòng hai tuần kết quả mà họ tạo ra được rất ấn tượng. Có thể nói tôi cũng đã học được một số điều khi chiêm ngưỡng thành quả của họ.
Một thử thách khác là việc tham gia buổi lấy ý kiến phản hồi cho tựa game từ các chuyên gia và ban tổ chức. Khó khăn lớn nhất đến từ việc chênh lệch múi giờ, việc thức dậy vào lúc hai giờ sáng và phải điều chỉnh đầu óc để trình bày ngắn gọn về tựa game của mình bằng một ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ nó làm cho tôi hơi chao đảo trong phần thời gian còn lại của ngày hôm đó. May mắn là công đoạn đó diễn ra cũng khá êm giúp tôi thêm phần tự tin để hoàn thành nốt phần việc còn lại. Thực ra cảm giác khi tham gia cuộc thi lần này của tôi khá nhẹ nhàng và không hề mang bất kỳ áp lực cạnh tranh nào, tôi cũng không quan tâm đến việc thắng thua mà chỉ tận hưởng khoảng thời gian sáng tạo của mình và giao lưu, chia sẻ thành quả cuối cùng với những người tham gia khác trong buổi tổng kết.
Nói về buổi tổng kết thì nó diễn ra khá dài khoảng hơn ba tiếng đồng hồ live stream trên Twitch. Đây không phải là buổi chấm điểm, mà là để cho các jammer có cơ hội xem thành quả của nhau và giao lưu trao đổi qua lại. Tuy nhiên vì chúng tôi đến từ nhiều múi giờ khác nhau trên thế giới và áp lực hoàn thành bài thi khi thời hạn nộp bài ngày càng đến gần đã hút sạch năng lượng của mọi người, nên phần lớn mọi người đã lăn ra ngủ sau khi thấy game của mình xuất hiện trên live stream. Riêng phần tôi cũng khá may mắn khi vẫn đủ tỉnh táo để xem hết tất cả các sản phẩm, rút ra bài học cho riêng mình và ngồi viết bài tổng kết này.
Những điều tôi rút ra được sau khi tham gia thử thách game jam này là gì? Thứ nhất đó là còn nhiều điều về văn hóa, lịch sử của quê hương Việt Nam mà tôi không biết. Không phải tự nhiên sinh ra là một người Việt Nam mà bạn sẽ tự động biết tất cả về văn hóa, lịch sử đất nước mình. Trong quá trình tìm hiểu tư liệu về chủ đề di sản Hội An để đưa vào game của mình, tôi chợt nhận ra rằng bạn sẽ không bao giờ hiểu được yêu quê hương, đất nước, đồng bào, dân tộc mình một cách thực sự nếu bạn không hiểu biết về lịch sử, văn hóa của dân tộc mình, của đất nước mình. Đất nước chúng ta có bề dày hơn bốn ngàn năm lịch sử, nghĩa là di sản văn hóa mà biết bao đời tổ tiên chúng ta tích lũy được rất nhiều mà có khi dành cả cuộc đời tìm hiểu ta cũng không biết hết được vì nó trải dài trong dòng lịch sử và có ở khắp mọi miền đất nước từ nông thôn đến chốn thị thành. Quá trình tự tìm hiểu học hỏi những kiến thức, kinh nghiệm và văn hóa đa dạng có mặt khắp nơi trên đất nước chúng ta mới thực sự là thứ thắp lên ngọn lửa của tình yêu quê hương đất nước có sẵn nhưng đang nguội lạnh trong mỗi chúng ta. Chỉ đến khi bạn hiểu được điều này, bạn mới cảm thấy mình có trách nhiệm với mảnh đất mà mình đang sinh sống, bạn mới muốn đóng góp công sức của mình để góp phần thay đổi hiện trạng để mang lại điều tốt đẹp hơn cho cộng đồng mà mình là một thành phần trong đó. Có lẽ tôi sẽ không nói được điều này nếu tôi không trải qua quá trình tự thức tỉnh khi làm game. Bạn và tôi chúng ta đã bị ru ngủ và đầu độc về tinh thần trong một thời gian quá lâu rồi đến mức quên mất nguồn gốc chúng ta là ai, tổ tiên chúng ta là ai, sức mạnh tiềm ẩn trong mỗi chúng ta là gì. Cho nên đôi khi chúng ta cần một cú hích về mặt tinh thần để tự mình thức tỉnh. Đó là một số điều tôi tự rút ra được.
Ngoài ra tôi cũng cảm thấy có một số tiến bộ về kỹ năng sử dụng Blender trong tạo hình 3D và nhận ra được việc sử dụng tính năng Visual Scripting của Unity trong việc tạo ra mẫu thử nhỏ sẽ giúp giảm bớt thời gian truy tìm lỗi. Tuy nhiên việc lập trình các tính năng phức tạp hơn bằng cách kéo thả quả thực là một cực hình đối với những lập trình viên đã có nhiều năm kinh nghiệm, có lẽ tính năng này phù hợp hơn với các bạn thiết kế game chưa từng học qua ngôn ngữ lập trình nào.
Tôi nghĩ là bản thân mình cũng thu hoạch được nhiều điều và cảm thấy may mắn vì đã không bỏ qua lần trải nghiệm game jam này. Chấp nhận thử thách, làm hết sức, và hài lòng với kết quả là con đường mà tôi đang đi.