
Metaverse hiện vẫn là một từ ngữ bị các công ty công nghệ lạm dụng, nó mang tính chất thời trang, quảng cáo hơn là khía cạnh kỹ thuật nguyên gốc của nó. Meta nghĩa gốc trong tiếng Hy Lạp là sau đó hay hàm ý vượt lên trên, toàn diện hơn, vượt trội hơn hay vượt thoát khỏi. Từ meta này được dùng ghép với nhiều từ khác thường dùng trong lĩnh vực công nghệ thông tin, để chỉ một thành phần nào đó to lớn hơn cái cơ bản đã được biết đến ví dụ như “metadata” trong cơ sở dữ liệu là loại dữ liệu mô tả về các cấu trúc để chứa đựng dữ liệu trong các hệ thống quản trị dữ liệu như “table” hay “field”. Ngoài ra còn có “meta-cognition” (nhận thức về một nhận thức), “meta-emotion” (cảm xúc về một cảm xúc), “meta-discussion” (thảo luận về một cuộc thảo luận), “meta-programming” (lập trình một chương trình có thể tự lập trình). Như vậy “meta-verse” (được ghép bởi meta và universe) là nói về một vũ trụ vượt ra khỏi, hoặc rộng lớn hơn vũ trụ hiện hữu của chúng ta bây giờ, hiểu nôm na là có một vũ trụ khác to hơn chứa đựng vũ trụ mà chúng ta đang sống. Hay như trong các tiểu thuyết kiếm hiệp có câu “thiên ngoại hữu thiên, nhân ngoại hữu nhân”, là trời cao còn có trời cao hơn, người tài còn có người tài hơn ám chỉ những cảnh giới cao hơn vướt xa cảnh giới thông thường mà chúng ta đang nhận thức. Hay có thể hiểu tương tự như trong các nền văn hóa cổ có nói về ba mươi sáu tầng trời hay mười tám tầng địa ngục, hoặc như vượt thoát ra khỏi cõi người theo hướng thăng tiến là cõi thần, thánh, tiên, trời, phật hay theo hướng thoái hóa như ngạ quỷ, súc sinh, v.v… Đây là những cảnh giới hay cung cõi hoặc vũ trụ (theo cách nói hiện đại) mà con người với các chức năng và giác quan trong cấu tạo sinh học hiện tại không thể nhận biết được.
Lấy ví dụ về hạt cát và giọt nước để cho dễ hiểu ta có thể nói như thế này: giả sử một hạt cát là một vũ trụ, thì sa mạc chính là một meta-verse, hay một giọt nước là một vũ trụ thì biển cả chính là meta-verse… Hạt cát thì không thể biết đến sự tồn tại của sa mạc, nhưng sa mạc thì lại biết rất rõ từng hạt cát nó chứa đựng; tương tự như vậy giọt nước không thể biết được về biển cả nhưng biển cả biết tất cả những gì nó mang theo. Như vậy meta-verse hàm chứa ước muốn chạm đến những gì vượt ra ngoài khả năng tri giác bình thường của con người.
Còn meta-verse của Mark Zuckerberg mang trong mình tham vọng nâng cao giá trị cổ phiếu và mang lại lợi nhuận nhiều hơn cho người sáng lập và các nhà đầu tư so với khả năng sinh lợi hiện tại. Đúng ra nên gọi nó là “meta-profit” (lợi tức được cấu thành bằng cách thâu gom toàn bộ các lợi tức của người khác).
Các meta-verse đã tồn tại trước thời điểm Mark Zuckerberg đổi tên công ty của mình từ Facebook thành Meta Platforms vào năm 2019. Chúng chính là các trò chơi điện tử trực tuyến như World of Warcraft (2004), Second Life (2003), Roblox (2006), v.v… Vào thời điểm đó thì từ khóa quảng cáo không phải là “metaverse” mà là “MMORPG”. Sau thời điểm 2020, “metaverse” được dùng làm từ khóa và lối thoát cho Mark Zuckerberg tránh khỏi tai tiếng từ những vụ việc Facebook bị cáo buộc làm rò rỉ dữ liệu hàng triệu người dùng cho bên thứ ba và thông đồng với các chính phủ độc tài kiểm soát thông tin. Với quy mô cùng sức ảnh hưởng sẵn có, chiến dịch thông tin quảng cáo gắn liền với từ khóa “metaverse” đã tạo ra một trào lưu mới khiến các công ty startup công nghệ chạy theo xu hướng này với nhiều dự án mà tên tuổi của nó phải đính kèm theo chữ “metaverse”. Lúc này “metaverse” như là một câu thần chú mê hoặc các nhà đầu tư khiến họ phải móc hầu bao mà bỏ vào các dự án này vì không thể cưỡng lại nổi lòng tham của chính mình.
Nếu nhìn rộng ra thì hệ thống internet hiện giờ chúng ta đang sử dụng chính là một meta-verse. Tại sao? Bởi vì internet mở rộng khả năng liên lạc của con người. Từ khi mạng lưới internet xuất hiện, dù cách xa vạn dặm chúng ta cũng vẫn có thể nói chuyện với nhau, vẫn có thể nhìn thấy nhau thông qua các ứng dụng video call, live stream. Điều mà cách đây hơn trăm năm thoáng nghe qua tưởng như chuyện hoang đường. Ai đọc Tây Du Ký sẽ biết là trên thiên đình, có hai vị thiên tướng là Thuận Phong Nhĩ và Thiên Lý Nhãn, dù ở trên thiên giới vẫn có thể nghe được âm thanh và hình ảnh ở hạ giới. Internet là một loại vũ trụ mới tăng cường khả năng giao tiếp kết nối của con người ở khắp nơi trên thế giới. Ví dụ bạn đang sống ở một nước siêu nghèo được xếp vào hàng các quốc gia kém phát triển, thông qua internet những người ở nước siêu giàu cho bạn thấy nơi họ sống có những máy móc thiết bị tân tiến mà bạn chưa từng được thấy, họ có thể bay lượn trên không trung bằng cách đứng lên trên một tấm ván hệt như các vị thần trong truyện cổ tích trong khi bạn vẫn phải bì bõm trong dòng nước cống mỗi khi mưa lớn hay triều cường, đó chính là khả năng của một metaverse.
Cho nên việc Mark Zuckerberg tuyên bố “metaverse là tương lai của internet” là không đúng, vì internet đã chính là metaverse, nó vốn đã hiện hữu rồi thì dù có thay tên đổi họ hoặc khoác thêm trên mình các công cụ tăng cường thực tế ảo hay công nghệ mã hóa mới lạ nào đó thì nó vẫn là chính nó về bản chất không thay đổi. Chiếc áo không làm nên thầy tu, có đổi bao nhiêu áo đi nữa thì thầy tu vẫn là thầy tu.
THAM KHẢO:
コメント